Om een ongewenste zwangerschap te voorkomen kan naast de veelgebruikte voorbehoedsmiddelen (condoom, de pil, spiraaltje) ook gekozen worden sterilisatie. Sterilisatie moet beschouwd worden als een definitieve vorm van anticonceptie. U moet dus alleen kiezen voor een sterilisatie als u er zeker van bent dat u geen kinderen meer wilt. De arts zal hierover een gesprek met u voeren.
Het sperma van de man bestaat uit zaadvloeistof en spermacellen. Zaadvloeistof wordt gemaakt in de prostaat. Wanneer een man klaar komt worden er vanuit de zaadballen via de zaadleiders spermacellen aan deze vloeistof toegevoegd. Bij een sterilisatie worden de zaadleiders onderbroken, zodat de spermacellen niet meer in de prostaat kunnen komen.
De zaadlozing is na de ingreep onveranderd, er zitten alleen geen zaadcellen meer in het sperma.
De arts zal onderzoeken of de zaadleiders gemakkelijk te voelen zijn. In dat geval kan de ingreep onder lokale verdoving plaatsvinden. Heeft uw eerdere operaties gehad in de lies of balzak, of zijn de zaadleiders moeilijk te voelen, kan het zijn dat uw de ingreep onder narcose zal ondergaan.
Een sterilisatie, ookwel vasectomie, vindt meestal plaats onder lokale verdoving van de balzak. Na de verdoving worden er twee kleine sneetjes gemaakt in de huid boven de zaadleiders. De zaadleiders worden onderbroken en afgebonden of dicht gebrand. Vaak wordt een klein stukje van de zaadleider verwijderd om te controleren of ook echt de zaadleider is onderbroken. Meer informatie leest u hieronder.
Een enkele keer heeft een man of koppel spijt van zijn beslissing om definitief onvruchtbaar te zijn. Er zal uitgebreid met u gesproken worden en de eventuele opties om uw kinderwens alsnog te vervullen zullen besproken worden. Uw zaadcellen kunnen middels een sperma extractie via de (bij)bal (TESE,MESA,PESA) verkregen worden. Alternatief is een ingreep om de zaadleiders weer aan mekaar te maken. Als dit succesvol is maakt dit een spontane zwangerschap weer mogelijk.
Bij een vasectomie worden beide zaadleiders onderbroken en afgebonden of dicht gebrand.
Voorbereiding
Wellicht moet u voorafgaand aan de behandeling tijdelijk stoppen met bepaalde medicijnen te gebruiken. Dit is meestal het geval bij gebruik van bloed verdunnende middelen.
De behandeling
De ingreep vindt plaats onder lokale verdoving van de balzak. Na de verdoving worden er twee kleine sneetjes gemaakt in de huid boven de zaadleiders. De zaadleiders worden onderbroken en afgebonden of dicht gebrand. Vaak wordt een klein stukje van de zaadleider verwijderd om te controleren of ook echt de zaadleider is onderbroken.
Nazorg
Na de behandeling bent u niet direct steriel. U moet nog voorbehoedsmiddelen blijven gebruiken. Er zijn namelijk nog zaadcellen in het traject van onderbreking tot plasbuis. Bij iedere zaadlozing gaat een deel mee in het zaad en blijven er minder over. Omdat er niets meer bijkomt zal het zaad uiteindelijk geen zaadcellen meer bevatten. Na 2-3 maanden moet u een zaadmonster inleveren. Als uit dit onderzoek blijkt dat er geen zaadcellen of uitsluitend dode zaadcellen aanwezig zijn, is de behandeling geslaagd. U hoeft dan geen aanvullende voorbehoedsmiddelen meer te gebruiken om een ongewenste zwangerschap te voorkomen.
Mogelijke complicaties
- De wondjes kunnen gevoelig zijn. Dit kan door een ontsteking komen. Een antibioticumkuur kan dan nodig zijn.
- Er kan tijdens de behandeling een bloedvaatje worden geraakt waardoor er soms een bloeduitstorting kan ontstaan, dit verdwijnt meestal vanzelf.
- Bij minder dan 1 op de 20 mannen komen pijnklachten voor in de weken na de behandeling.
- Er is een zeer kleine kans dat de zaadleiders weer aan elkaar groeien.
Ongeveer 2,5 tot 5% van de mannen die een sterilisatie ondergaan, krijgen hier om uiteen lopende redenen spijt van.
Ongeveer 2,5 tot 5% van de mannen die een sterilisatie ondergaan, krijgen hier om uiteen lopende redenen spijt van. Een hersteloperatie, ook wel vaso-vasostomie genoemd, kan dan uitkomst bieden. Vroeger was de kans op herstel na een sterilisatie 50%. Met de komst van microchirurgie technieken is de slagingskans sterk verbeterd. Bij 94% van de mannen verschijnen weer zaadcellen in het sperma. Levende zaadcellen garanderen echter nog geen zwangerschap.
De kans van slagen van deze ingreep hangt af van verschillende factoren:
- de vruchtbaarheid vóór de sterilisatie
- de aanwezigheid van antistoffen: soms maken mannen na de sterilisatie bepaalde stoffen aan die de kwaliteit van de zaadcellen kunnen aantasten
- het aantal jaren sinds de sterilisatie: hoe langer geleden, hoe kleiner de kans op succes
De behandeling
De ingreep gebeurt onder algemene verdoving en duurt 60 tot 90 minuten. Na de verdoving wordt een insneden gemaakt in de linker- en de rechterzijde van de balzak (scrotum). Aan beide zijden worden de twee uiteinden van de zaadstreng opgezocht en vrijgemaakt. De twee uiteinden van de zaadstreng worden van alle littekenweefsel ontdaan. De zaadleider wordt dan aan beide zijden getest op doorgankelijkheid. Wanneer er tijdens de ingreep een witachtig vocht uit het uiteinde van de zaadstreng aan de teelbalzijde gezien wordt, is dit doorgaans een gunstig teken. Wanneer er geen of eerder geelbruin vocht wordt opgemerkt aan de zijde van de teelbal, heeft dit eerder een ongunstige prognose voor de vruchtbaarheid nadien.
Onder de operatiemicroscoop worden nu de uiteinden terug aan elkaar gezet met zeer dunne hechtingen die met het blote oog nauwelijks zichtbaar zijn. De wonden worden gesloten met oplosbare hechtingen.
Nazorg
U kunt in principe dezelfde dag weer naar huis. Het is van groot belang dat u de eerste week lichamelijke inspanning vermijdt. Daarna kunnen de normale activiteiten rustig worden hervat. Vaak wordt u na 6 weken weer op de polikliniek verwacht. Een week voorafgaand aan het bezoek levert u dan op afspraak uw zaad bij het labaratorium van uw ziekenhuis. Hier wordt het sperma microscopisch nagekeken op de aanwezigheid van levende zaadcellen. De uitslag wordt vervolgens uitgebreid met u besproken.
Na herstel van een sterilisatie is de kwaliteit van het sperma doorgaans wat minder goed dan vóór de sterilisatie. Waarschijnlijk heeft de bijbal, door de stuwing als gevolg van de sterilisatie, wat schade opgelopen. Daarnaast maakt de man na deze ingrepen ook antistoffen tegen zijn eigen zaadcellen. Dit is er waarschijnlijk de oorzaak van dat het gemiddeld een jaar duurt voordat een (natuurlijke) zwangerschap ontstaat. Gedurende dit eerste jaar is het advies elke drie maanden het sperma te laten controleren. Er is een kleine kans dat door overmatige littekenvorming de verbinding tussen de zaadleiders weer dicht gaat zitten. Het zou zonde zijn hier pas na een paar jaar achter te komen.
Kosten
Een hersteloperatie na sterilisatie bij mannen wordt meestal niet of niet volledig vergoed door de zorgverzekeraar. Ook kan de exacte prijs van deze ingreep per zorgverzekeraar verschillen. Informeert u dus altijd eerst bij uw zorgverzekeraar naar de kosten.
MESA/PESA en TESE zijn vruchtbaarheidsbehandelingen voor mannen met azoöspermie. Er wordt geprobeerd om tijdens deze kleine operatie levende zaadcellen uit een bijbal of zaadbal (testikel) te verkrijgen
Azoöspermie betekent dat er geen zaadcellen in de zaadlozing (sperma) zitten. Dit kan komen doordat:
- er een verstopping zit in de zaadleiders of in de bijballen
- er problemen zijn met de aanmaak van zaadcellen in de de zaadballen
- de zaadballen niet goed zijn aangelegd of helemaal ontbreken
Met bloedonderzoek worden de waarde van de hormonen in het bloed bepaald. Hieraan kun je meestal zien of het om een verstopping gaat of een probleem met de aanmaak van zaadcellen. Meestal is het ook nodig om een echo van de zaadballen te maken. Als er gedacht wordt aan een erfelijke afwijking, wordt erfelijkheidsonderzoek verricht.
Mogelijke behandelingen
Een MESA/PESA of TESE behandeling is altijd onderdeel van een breder vruchtbaarheidsonderzoek van beide partners. Het hangt van de oorzaak af welke behandeling mogelijk is: MESA /PESA of TESE.
MESA/PESA
Als er een afsluiting in de zaadleiders is, kan geprobeerd worden om zaadcellen uit de bijbal te halen. Dat kan tijdens een kleine operatie onder een plaatselijke verdoving. Er wordt gepoogd voldoende bewegende zaadcellen te verkrijgen. Dit lukt bij ongeveer 90% van alle mannen. Lukt het met MESA/PESA niet om voldoende bewegende zaadcellen te krijgen dan doen we meteen een TESE.
De behandeling
Je krijgt een plaatselijke verdoving in de zaadleider en de huid. Als het nodig is spreekt de uroloog met u af dat ze u in slaap kunnen brengen (roesje). Zodra de verdoving werkt, prikt de arts met een naaldje in de bijbal en wordt de vloeistof opgezogen. Er wordt meteen onderzocht of er levende zaadcellen in het vocht zitten. Als er geen zaadcellen in het vocht zitten, wordt dezelfde procedure aan de andere kant gedaan. Kan er in beide bijballen geen zaad worden opgezogen? Dan zal de arts met een kleine operatie met kleine snee in de zak direct bewegend zaad uit de bijbal te halen.
TESE
Als er problemen zijn met de aanmaak van zaadcellen, kunnen we met TESE proberen om zaadcellen rechtstreeks uit de bal zelf te halen. De kans dat dit lukt is 50%.
De behandeling
je krijgt een plaatselijke verdoving in de zaadleider en huid. Als het nodig is spreekt de uroloog met u af dat ze u in slaap kunnen brengen (roesje). Als de verdoving werkt, wordt er een kleine snee in de zak gemaakt en wordt vervolgens de testikel geopend. Er wordt een kleine stukjes weefsel van de bal weggehaald. Meestal gebeurt dit aan beide kanten.
In het laboratorium of er zaadcellen aanwezig zijn in het afgenomen materiaal. Als er voldoende bewegende zaadcellen te zien zijn, worden deze ingevroren om op een later moment te kunnen gebruiken bij een ICSI behandeling.
Nazorg
Na de behandeling kun je direct weer naar huis. Doe het in ieder geval een week rustig aan, om de kans op nabloedingen zo klein mogelijk te maken.
Bijwerkingen
Bij elke operatie kunnen er achteraf problemen zijn. Ook als de operatie zelf goed is gegaan. Deze problemen noemen we complicaties. De belangrijkste complicaties die kunnen optreden zijn een bloeding of een ontsteking van de bijbal of de testikel.
Heel soms komt het voor dat iemand langere tijd pijn heeft aan de bijbal. Dit kan soms weken tot maanden duren. Dat komt voor bij mannen die nog niet eerder aan de testikels zijn geopereerd.
In wetenschappelijke onderzoeken is de gezondheid van kinderen die geboren zijn met hulp van een MESAPESA- of TESE-behandeling een aantal jaren gevolgd. Het onderzoek laat zien dat kinderen die geboren zijn na een MESA/PESA- of TESE-behandeling even gezond zijn als kinderen die geboren zijn na een 'gewone' IVF- of ICSI-behandeling. De eerste MESA/PESA- en TESE- behandelingen waren in 1995. Er zijn daarom nog geen onderzoekgegevens over de gevolgen op een langere termijn.