Zaadbalkanker is een woekering van kiemcellen in één van de zaadballen. De aandoening komt niet zo vaak voor en treft vooral jongere mannen tussen de 15 en 40 jaar oud. Zaadbalkanker ontstaat meestal in de cellen die het zaad produceren: de kiemcellen. Zaadbalkanker ontstaat ook uit andere cellen van de zaadbal. Dit zijn hele zeldzame soorten zaadbalkanker.
Er zijn twee soorten kiemceltumoren in de zaadbal:
- seminoom: ontstaat in het binnenste deel van de zaadbal, waar de zaadcellen worden gemaakt. Ongeveer 50% van alle zaadbaltumoren is een seminoom.
- non-seminoom: dit is een verzamelnaam voor andere kiemceltumoren dan het seminoom. Hieronder vallen onder andere het embryonaalcarcinoom, teratoom, dooierzaktumor, choriocarcinoom en combinaties hiervan.
Oorzaak
Over de oorzaken van zaadbalkanker is nog weinig bekend. Wel is bekend dat sommige mannen (mogelijk) een wat groter risico hebben op het krijgen van zaadbalkanker dan andere mannen:
- Mannen bij wie één of beide zaadballen rond de geboorte niet waren ingedaald.
- Mannen die eerder zaadbalkanker hebben gehad. Bij 2 tot 3% van de mannen met zaadbalkanker ontstaat na enkele jaren een tumor in de andere zaadbal.
- Mannen met testis atrofie. Dat wil zeggen dat de zaadbal ineengeschrompeld is bijvoorbeeld door verminderde bloedvoorziening.
- Mannen met zaadbalkanker in de familie. In hoeverre erfelijkheid hierbij een rol speelt, is nog onduidelijk.
Symptomen
Mannen bij wie zaadbalkanker is vastgesteld, merken zelf een verandering aan de zaadbal, zoals:
- Zwelling en/of verharding van de zaadbal. De verharding is meestal pijnloos.-
- Een zwaar, dof gevoel in de onderbuik achter of in de balzak.
- Zwelling van de borstklier(en) of het gebied rond de tepel.
- Gewichtsverlies of vermoeidheid zonder aanwijsbare reden.
- Kortademigheid of ophoesten van bloed. Dit wordt veroorzaakt door uitzaaiingen in de longen.
Uitzaaiingen
Als zaadbalkanker wordt ontdekt, komt het regelmatig voor dat er ook al uitzaaiingen zijn. Dit komt omdat sommige mannen bij een verandering in de zaadbal niet direct naar de huisarts gaan. Daarnaast groeit zaadbalkanker in vergelijking met andere tumorsoorten snel. Ook zaait het sneller uit dan andere kankersoorten. Bij sommige mannen wordt zaadbalkanker vastgesteld vanwege de klachten door de uitzaaiingen. Deze klachten worden meestal veroorzaakt door een zwelling van de lymfeklieren. Hierdoor ontstaat pijn in de buik of rug.
Als u met klachten bij uw huisarts komt, zal deze u eerst lichamelijk onderzoeken. Daarbij zal hij speciale aandacht besteden aan de lichamelijk veranderingen, die u heeft opgemerkt. Als uw huisarts aanwijzingen heeft dat er sprake kan zijn van zaadbalkanker, zal hij u verwijzen naar een uroloog.
De uroloog zal u uitgebreider onderzoeken. De volgende onderzoeken kunnen plaatsvinden: echografie van de balzak, bloedonderzoek en/of een CT scan.
Voor meer informatie klik hier.
Voor het stellen van de diagnose zaadbalkanker zal weefselonderzoek moeten plaatsvinden. De aangedane bal zal tijdens een operatie verwijderd worden. Het verwijderen van de bal (en dus de tumor) is ook direct de eerste stap van de behandeling.
Vóórdat de operatie plaats vindt, zal er besproken worden of u nog een kinderwens heeft in de toekomst. Als dit zo is, zullen vóór de operatie zaadcellen ingevroren worden. Dit kan niet in elk ziekenhuis in Nederland, dus u zal hiervoor zonodig verwezen worden. Het komt wel eens voor dat er geen of zeer weinig zaadcellen zijn gevonden. In dat geval kan er tijdens de operatie uit beide zaadballen een zaadcel extractie (onco-TESE) gedaan worden. Deze zaadcellen kunnen dan alsnog ingevroren worden.
Na de verwijdering van de zaadbal kan uw uroloog direct een prothese plaatsen. Dit kan ook in een latere operatie. Voor meer informatie klik hier.
Na de operatie waarbij de zaalbal is verwijderd, is er in principe altijd een vervolgbehandeling nodig. Deze kan bestaan uit:
- waakzaam wachten ('watchful waiting')
- bestraling (radiotherapie)
- chemotherapie (behandeling met celdelingremmende medicijnen)
- lymfeklieroperatie
U kunt ook een combinatie van deze behandelmethoden krijgen. De keuze van de behandeling hangt samen met de uitgebreidheid van uw ziekte en uw prognose. Voor meer informatie klik hier.
Bij radicale orchidectomie via de lies maakt de arts een horizontale insnijding in het onderste gedeelte van de buik. Daarna duwt hij de zaadbal omhoog en verwijdert deze via de insnijding.
Voorbereiding
Bloedverdunners dienen doorgaans voor de operatie tijdelijk gestaakt te worden. Er wordt met u afgesproken wanneer u deze medicijnen weer mag hervatten.
De operatie
De operatie vindt plaats onder algehele narcose of met een ruggenprik. Tijdens de operatie ligt u op de rug op de operatietafel. Via een snede in de lies wordt de zaadstreng tezamen met de teelbal verwijderd. De wond wordt meestal gehecht met oplosbare hechtingen die aan de binnenkant van de huid worden geplaatst en van buiten niet of nauwelijks zichtbaar zijn. Het weefsel wordt opgestuurd voor verdere analyse. De operatie neemt ongeveer een half uur in beslag.
Nazorg
De lies kan na de operatie pijnlijk zijn. Op de uitslaapkamer en de verpleegafdeling zijn pijnstillers voorgeschreven. Als u ondanks deze pijnstillers pijn blijft houden, geeft u dit dan aan bij uw verpleegkundige. Deze vraagt uw uroloog om zwaardere pijnstillers voor te schrijven.
Indien u na de operatie geplast heeft en de pijn is onder controle mag u naar huis. Soms moet er tussen uw ontslag en uw volgende bezoek aan de polikliniek opnieuw bloed worden geprikt. Dit wordt bij uw ontslag met u afgesproken.
U krijgt een afspraak mee voor de polikliniek om de weefseluitslag en de uitslagen van eventuele scans en bloedonderzoeken te bespreken. Dan wordt ook het verdere behandelplan met u besproken.
Neem contact op met uw arts wanneer u toenemende zwelling van de wond bemerkt, als u koorts hoger dan 38,5 ° C heeft of aanhoudende pijnklachten heeft.
Mogelijke bijwerkingen
Na elke ingreep kan een complicatie ontstaan maar doorgaans verloopt een operatie en de periode daarna zonder problemen. Problemen die na deze ingreep voor kunnen komen zijn:
Vaak (vaker dan 1 op de 10 patiënten,)
- Indien er kanker wordt gevonden is deze operatie alleen niet altijd voldoende. Soms zijn aanvullende behandelingen nodig in de vorm van bijvoorbeeld bestraling of chemotherapie
Soms (tussen 1 op de 10 en 1 op de 50 patiënten)
- De definitieve uitslag van het weefselonderzoek laat geen kanker zien maar een goedaardige tumor of ontsteking.
- Het weefselonderzoek laat geen definitieve diagnose zien
- Soms treedt een infectie van de wond op waarvoor verdere behandeling nodig is
- Soms treedt een bloeding op in de lieswond of in de balzak. Hiervoor kan
een tweede operatie nodig zijn. - Afhankelijk van uw situatie kan de vruchtbaarheid in de toekomst verminderd
zijn.
Zelden (minder dan 1 op de 50 patiënten)
• Blijvende gevoelsstoornissen in de regio van de lies en de balzak.
Kanker en seks
Vaak wordt gedacht dat het krijgen van zaadbalkanker het einde van iemands seksleven betekent. Dat hoeft absoluut niet zo te zijn. Over het algemeen zijn de klachten kortdurend, en verdwijnen deze na enkele maanden. Mannen kunnen last hebben van minder behoefte aan seks, erectieklachten, en minder hevige orgasmen. Klachten die ervaren worden zijn vaak niet lichamelijk van oorsprong, maar komen vooral door schaamte en aantasting van het zelfbeeld. Meer informatie vind u hier en hier.
Zelfonderzoek
Zeker als u een wat groter risico heeft op het krijgen van zaadbalkanker is het verstandig om zelf u zaadbal(len) regelmatig te onderzoeken, bijvoorbeeld elke maand. Dat kan het beste na een warm bad of een warme douche. Bij dit onderzoek rolt u de zaadbal voorzichtig tussen uw duim en wijsvinger. Doe dit bij beide zaadballen, een voor een. Wanneer u een zwelling of verharding voelt of als de zaadbal anders aanvoelt dan normaal, is het verstandig hiermee binnen een week naar uw huisarts of uroloog te gaan.
Voor meer informatie klik hier.