Prostaatkanker is een kwaadaardige tumor in de prostaat. Het is de meest voorkomende vorm van kanker bij mannen in Nederland. De kans op prostaatkanker stijgt met de jaren. Het is daarom niet zo gek dat ouder wordende mannen zich zorgen maken over hun prostaat. Als dat het geval is, is het goed eens te kijken op de Prostaatwijzer om de kans op prostaatkanker te voorspellen. Hier is geen medische kennis voor nodig. Deze wijzer geeft een handvat om het risico op prostaatkanker in te schatten maar vervangt de beoordeling van een arts niet. De arts kan bepaalde tests doen om het risico te bepalen.
Vaak wijzen deze symptomen op goedaardige prostaatvergroting of een prostaatontsteking en niet op prostaatkanker. Het is natuurlijk wel van belang dat prostaatkanker wordt uitgesloten, daarom kunnen verschillende tests nodig zijn.
De prostaat is een klier in de lagere urinewegen, onder de blaas en rond de plasbuis (fig. 1). Alleen mannen hebben een prostaat. Het produceert een deel van de vloeistof die sperma draagt. De prostaat bevat gladde spieren die helpen met het duwen van sperma tijdens een zaadlozing. Een gezonde prostaat heeft ongeveer de grootte van een grote walnoot en heeft een volume van 15-25 ml. De prostaat groeit langzaam als mannen ouder worden. De prostaat kan dus ook vergroot zijn zonder dat een tumor aanwezig is.
Fig. 1: Een gezonde prostaat.
Een tumor ontstaat wanneer cellen sneller beginnen te groeien dan normaal. De groei van prostaatkankercellen is gerelateerd aan het mannelijke geslachtshormoon testosteron. Hormonen zijn stoffen die ons lichaam zelf maakt. Zij geven ‘signalen’ af. Hiermee beïnvloeden ze organen of processen in ons lichaam. De prostaat groeit onder invloed van het mannelijk geslachtshormoon testosteron. Dit hormoon zorgt er ook voor dat tumorcellen vaker delen, waardoor de tumor groeit.
Prostaatkanker ontwikkelt zich meestal langzaam en veroorzaakt geen symptomen. Snel groeiende prostaatkanker komt minder vaak voor. Als mannen sterven op latere leeftijd is dat meestal met prostaatkanker en niet aan prostaatkanker.
Stadia van de ziekte
Er zijn verschillende stadia van prostaatkanker. Als de tumor is beperkt tot de prostaat en zich niet heeft verspreid, heet dit gelokaliseerde prostaatkanker. In lokaal gevorderde prostaatkanker beperkt de tumor van de prostaat zich tot het omringende weefsel zoals de zaadblaasjes, de blaashals of lymfeklieren rond de prostaat. Artsen spreken van uitzaaiing als de kanker zich heeft verspreid naar verre lymfeklieren buiten het prostaatgebied of andere organen.
Hoe vaak komt prostaatkanker voor?
Het risico op prostaatkanker stijgt met de leeftijd. De gemiddelde leeftijd waarop prostaatkanker wordt gediagnosticeerd is 69. Door de ontwikkeling van steeds betere middelen om een diagnose te stellen en een langere levensverwachting worden nu meer prostaatkankers opgespoord. De overleving voor prostaatkanker in Europa is relatief hoog en gaat nog steeds omhoog. In 2015 werd deze diagnose bij 10.500 mannen gesteld. Prostaatkanker komt vooral voor in de leeftijdsklasse 60-85 jaar. Klik hier voor meer informatie over (het ontstaan van) kanker.
Risicofactoren
Sommige mannen lopen meer risico prostaatkanker te krijgen dan anderen. Hoe ouder men is, hoe groter de kans. Prostaatkanker is zeldzaam bij mensen jonger dan 40 jaar. Als het vaak voorkomt in de familie is het risico wel verhoogd. Prostaatkanker komt vaker voor bij mannen van Afrikaanse afkomst, en minder vaak bij Aziatische mannen. Het is nog onbekend wat de oorzaak is van deze verschillen. Het eten van meer vlees en zuivel zou het risico op prostaatkanker verhogen, maar dit wordt nog onderzocht.
De kans op prostaatkanker stijgt met de jaren. Het is daarom niet zo gek dat ouder wordende mannen zich zorgen maken over hun prostaat. Als dat het geval is, is het goed eens te kijken op de Prostaatwijzer om de kans op prostaatkanker te voorspellen. Hier is geen medische kennis voor nodig. Deze wijzer geeft een handvat om het risico op prostaatkanker in te schatten maar vervangt de beoordeling van een arts niet. De arts kan bepaalde tests doen om het risico te bepalen.