Actief volgen

Hoe werkt actief volgen?
Bij een lokale prostaatkanker met laag of midden risico kan de uroloog in overleg met de patiënt besluiten het verloop van de ziekte nauwkeurig te volgen met controle-onderzoeken. Dit heet actief volgen (active surveillance). Tijdens actieve bewaking controleert de arts regelmatig uw tumor en de groei, op basis van een strikt bezoekschema. Bij elk bezoek worden verschillende tests uitgevoerd, waaronder de controle van het niveau van PSA in het bloed. Het doel is om pas over te schakelen naar andere behandelopties als er tekenen zijn dat de ziekte vordert.

Actief volgen is een manier van behandelen waarbij regelmatig een rectaal toucher en een PSA-test worden uitgevoerd. De kans dat de kanker snel groeit, is erg klein en mocht dat wel zo zijn (als de PSA stijgt of er meerdere positieve biopten zijn) dan kan er alsnog een genezende behandeling worden ingesteld.

Actief volgen is dus iets anders dan waakzaam wachten, waarbij men pas gaat behandelen als er symptomen van de prostaatkanker optreden (zie tabel).

Ook bij patiënten met een matig of hoog risico wordt actief volgen overwogen als er naast een hoge leeftijd andere ziektes (co-morbiditeit) bestaan. Sommige patiënten vinden het een vervelend idee dat ze kanker hebben maar geen ‘echte’ behandeling krijgen. De behandelend arts kan precies uitleggen wat de voor- en nadelen van de verschillende behandelingen zijn.

Tabel 1: definities actief volgen en waakzaam wachten

  Actief volgen Waakzaam wachten
Bedoeling behandeling Erop letten dat de kanker niet groeit Betere levenskwaliteit
Follow-up Vast schema Afhankelijk van de patiënt
Bepalingen/markers Rectaal toucher, PSA, herbiopsie, MRI Ligt niet vast
Levensverwachting > 10 jaar < 10 jaar
Doel De door de behandeling veroorzaakte bijwerkingen tot een minimum beperken zonder de overleving te beïnvloeden De door de behandeling veroorzaakte bijwerkingen tot een minimum beperken
Opmerkingen Alleen voor patiënten met laag risico Kan geschikt zijn voor patiënten in alle stadia

Voor meer informatie over onderzoek naar de effecten van actief volgen, klik hier

Indicaties actief volgen

  • Laag risico: Bij patiënten met een laag risico is actief volgen een optie waarbij in een latere fase een radicale prostatectomie of radiotherapie mogelijk is.
  • Midden risico: Bij patiënten met een midden risico komt een radicale prostatectomie of radiotherapie als behandeloptie op de eerste plaats. Actief volgen is alleen een optie indien de patiënt zelf nog geen radicale prostatectomie of radiotherapie wil ondergaan.
  • Hoog risico: Bij patiënten met een hoog risico komt een radicale prostatectomie of radiotherapie als behandeloptie op de eerste plaats. Bij patiënten met een hoog risico is actief volgen alleen een optie wanneer er sprake is van een hoge leeftijd en / of er sprake is van co-morbiditeit. In dat geval wordt gesproken over waakzaam wachten.

Bijwerkingen
Het heeft niet altijd zin om prostaatkanker direct te behandelen, omdat de kanker vaak langzaam groeit en de patiënt al wat ouder is. Direct behandelen betekent ook dat de patiënt te maken krijgt met eventuele bijwerkingen van de behandeling. De uroloog kan daarom in overleg met de patiënt besluiten tot actief volgen.

Ga naar zorg pad